ఉపకారం చేసిన వానికి అపకారం చేయరాదు!

ఒక యడవిఁ, జెట్టు బొఱియలో, నొక్క తేలు

జీవనము గడపుచు నుండె స్థిరత! నటవి

ప్రక్కనే యున్న సరసిలో నొక్క కూర్మ

మచటి వృశ్చిక స్నేహియై మనుచు నుండు!! 1

కచ్ఛపము గర్విగా నెప్డు కాక, జాలి

గుండెఁ గలిగియు మెలఁగుచు నుండు నెపుడు!

తేలు గర్వియై, మూర్ఖత నేలుచుఁ, దన

చేష్టచేఁ బరులకుఁ గీడు సేయుచుండు!! 2

ఒక్క గ్రీష్మాన, నెండ పెంపెక్కఁ గాను,

తినుట కెద్దియు దొరుకక, వనము వదలి,

తేలు పోవఁ జూడఁగనుఁ, దాఁబేలుఁ గూడఁ

దనను వెంబడించెను, స్నేహధర్మమూని! 3

కొంత దూరము నడువఁగఁ, బొంతనున్న

చెఱువు దాఁటంగ వలసి వచ్చె నిరువురకు;

వృశ్చికమ్మది గని, దాఁటలేక దిగులు

చెందఁ, దాఁబేలు తనపై వసింపఁ జేసె! 4

అంత కాసారమునఁ దాను కొంత దవ్వు

చనఁగ పైనున్న వృశ్చికమునకు నొక్క

శంక పొడమి, ’యందఱనుఁ బుచ్ఛమునఁ జీల్తుఁ;

గూర్మ కవచమ్ముఁ జీల్ప శక్తుఁడ నగుదునె?’ 5

అనుచు యోచించి, వెంటనే యట్టి పనికిఁ

బూని, చేయుచు నుండంగఁ, బొడిచి నట్టు

లుగనుఁ దోఁచియుఁ గమఠమ్ము, లూమవిషము

నడిగె, "సఖ! నీవు చేయుచున్న పని యేమి?" 6

అనుచు నడుగఁగఁ, దేలును వినిచె నిటుల,

"నేమియును లేదు మిత్రమా! నా మనమున

’నీదు కవచమ్ముఁ జీల్పఁగ, నాదు పుచ్ఛ

మునకు సాధ్యమగునొ కాదొ’ యని తలఁచియు; 7

నీదు చిప్పపైఁ గొండితో మోదుచుంటి!

నంతియే" యనుచుఁ బృదాకు వంతఁ దెలుపఁ;

గూర్మ మది విని, ’యీ తేలు, కొండి తోడ

నాకు గాయముం జేయుచున్నది సహమ్మె?’ 8

అనుకొనుచు "నో కృతఘ్నుఁడా! నిను నరయఁగ,

నేనె కష్టించి యీఁదుచు నిపుడు సనఁగ,

నన్నుఁ గీడునఁ ద్రోసెదే? నిన్నుఁ గావ

మాని, చంపుటె యగును ధర్మమ్ము ధరను!" 9

అనుచుఁ గూర్మము, తేలు తోడను సరసిని

మునిఁగెఁ; దేలు, నీటను శ్వాసఁ గొనఁగ లేక,

మరణ మందెను! తాఁబేలు మన నెటొ సనె!!

మేలుఁ గొని, కీడు నిడఁగాను, మేలగు నొకొ? 10

స్వస్తి

గమనిక:

మిత్రులారా! ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే. నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి, మరిన్ని పద్య కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయగలరని మనవి.