30, సెప్టెంబర్ 2016, శుక్రవారం

మేఁకపోతు గాంభీర్యం!





ఒక్క మేఁకల కాపరి యొక్కనాఁడు
తనదు మేఁకల మందఁ గాననమునందు
మేపి, మాపటి వేళకు మేఁకలఁ గొని
పోవుచుండఁగ, నొక కొన్ని పోటి పడెను! 01

"నేను ముం" దన, "నేను ముం""దేను ముంద"
టంచు మేఁకపోతులు గొన్ని యఱచుచు, మును
ముందు కుఱుకంగ, నొక మేఁకపోతు దారి
తప్పి, యడవిలోనికిఁ జని, తల్లడిల్లె! 02

అటవిలోఁ దిరుగాడుచు, నట నొక గుహ
కానుపింపఁగ, నందు వేగముగఁ జనియు,
విశ్రమించఁగ "సంతోష వేశ్మ మిదియ"
యనుచుఁ బొంగుచు హాయినిఁ గొని శయించె! 03

ఒక్క సింహము మేఁతకై యెక్కడెక్క
డో గమించియు, వేఁటాడి, వేగ రాక,
మాపటికి వచ్చి, గుహ చెంత మందహాస
మునను గర్జించ, మేఁకయు విని, హరిఁ గనె! 04

బయటి నుండియు వచ్చెడి పచ్చకనుల
మెకముఁ గని, మేఁక భయపడె మిక్కుటముగ!
సటల మెకము, బిలమ్మున ఛాగముఁ గన
కయె, మెఱయు నేత్రములఁ గాంచి కలవర పడి; 05

"గహ్వరమ్మున మెక మెదో కల" దనుచునుఁ,
గేసరియె భయమున లోని కేఁగ జడిసి,
బయటనే యుండె, నుదయాన బాగుగాను
దానిఁ గని, స్నేహమును జేయఁ గాను కోరి! 06

తెల్లవాఱుచుండఁగ మేఁక తెలివితోడ
నప్పుడే మేలుకొని చూచినటులఁ గనుచు,
"నెవఁడ వీ?" వన, సింహమ్ము "నేను సింహ
మునయ! మీ రెవ్వ?" రని యనె బుగులుతోడ! 07

దాని ప్రశ్నకు బదులీక, దానిఁ గనుచు,
"నోహొ! సింహానివే! నేను నోగిరమున
వేయి యేన్గుల, నొక నూఱు బెబ్బులులనుఁ
జంపి తింటిని! నా ప్రతిజ్ఞ యిదె వినుము! 08

ఒక్క సింహమ్మునుం జంపి, మెక్కు దనుక
నాదు గడ్డమ్మునుం దీయ నంచుఁ బ్రతినఁ
బూని యుంటిని! నేఁ డీవు పొసఁగితి విటు!
నిను వధించియు, నా గడ్డము నిఁకఁ దీతు!" 09

అనుచుఁ దల మోరగించియుఁ, దన గభీర
ముఖమునుం ద్రిప్పుచునుఁ, దన ముందు గాళ్ళు
రెంటినిం బైఁకి నెత్తియుఁ ద్రెళ్ళ నుఱుక;
సింహ మంతట భయపడి, చెలఁగి, పాఱె! 10

ఇట్టి యవకాశమునకయి యెదురుచూచు
మేఁక, "బ్రతుకు జీవుడ!" యని, మిక్కుటమగు
సంతసము నొంది, యింటికి సాఁగిపోయె!
"బలము లేకున్నచో, బుద్ధి బలమె ప్రోచు!!" 11


స్వస్తి



27, సెప్టెంబర్ 2016, మంగళవారం

మేఁకపోతు గాంభీర్యం!





ఒక్క మేఁకల కాపరి యొక్కనాఁడు
తనదు మేఁకల మందఁ గాననమునందు
మేపి, మాపటి వేళకు మేఁకలఁ గొని
పోవుచుండఁగ, నొక కొన్ని పోటి పడెను! 01

"నేను ముం" దన, "నేను ముం", "దేను ముంద"
టంచు మేఁకపోతులు గొన్ని యఱచుచు, మును
ముందు కుఱుకంగ, నొక మేఁకపోతు దారి
తప్పి, యడవిలోనికిఁ జని, తల్లడిల్లె! 02

అటవిలోఁ దిరుగాడుచు, నట నొక గుహ
కానుపింపఁగ, నందు వేగముగఁ జనియు,
విశ్రమించఁగ "సంతోష వేశ్మ మిదియ"
యనుచుఁ బొంగుచు హాయినిఁ గొని శయించె! 03

ఒక్క సింహము మేఁతకై యెక్కడెక్క
డో గమించియు, వేఁటాడి, వేగ రాక,
మాపటికి వచ్చి, గుహ చెంత మందహాస
మునను గర్జించ, మేఁకయు విని, హరిఁ గనె! 04

బయటి నుండియు వచ్చెడి పచ్చకనుల
మెకముఁ గని, మేఁక భయపడె మిక్కుటముగ!
సటల మెకము, బిలమ్మున ఛాగముఁ గన
కయె, మెఱయు నేత్రములఁ గాంచి కలవర పడి; 05

"గహ్వరమ్మున మెక మెదో కల" దనుచునుఁ,
గేసరియె భయమున లోని కేఁగ జడిసి,
బయటనే యుండె, నుదయాన బాగుగాను
దానిఁ గని, స్నేహమును జేయఁ గాను కోరి! 06

తెల్లవాఱుచుండఁగ మేఁక తెలివితోడ
నప్పుడే మేలుకొని చూచినటులఁ గనుచు,
"నెవఁడ వీ?" వన, సింహమ్ము "నేను సింహ
మునయ! మీ రెవ్వ?" రని యనె బుగులుతోడ! 07

దాని ప్రశ్నకు బదులీక, దానిఁ గనుచు,
"నోహొ! సింహానివే! నేను నోగిరమున
వేయి యేన్గుల, నొక నూఱు బెబ్బులులనుఁ
జంపి తింటిని! నా ప్రతిజ్ఞ యిదె వినుము! 08

ఒక్క సింహమ్మునుం జంపి, మెక్కు దనుక
నాదు గడ్డమ్మునుం దీయ నంచుఁ బ్రతినఁ
బూని యుంటిని! నేఁ డీవు పొసఁగితి విటు!
నిను వధించియు, నా గడ్డము నిఁకఁ దీతు!" 09

అనుచుఁ దల మోరగించియుఁ, దన గభీర
ముఖమునుం ద్రిప్పుచునుఁ, దన ముందు గాళ్ళు
రెంటినిం బైఁకి నెత్తియుఁ ద్రెళ్ళ నుఱుక;
సింహ మంతట భయపడి, చెలఁగి, పాఱె! 10

ఇట్టి యవకాశమునకయి యెదురుచూచు
మేఁక, "బ్రతుకు జీవుడ!" యని, మిక్కుటమగు
సంతసము నొంది, యింటికి సాఁగిపోయె!
"బలము లేకున్నచో, బుద్ధి బలమె ప్రోచు!!" 11


స్వస్తి


26, సెప్టెంబర్ 2016, సోమవారం

దొరికిన దొంగ...






ఒక్క నాఁడొక యడవిలో నొక్క బాలుఁ
డజపుఁ; డట గొర్ల మేపుచుండంగ, నొక్క
దొంగ, బాలునిం గనక, తా దొంగిలించి
నట్టి ధనము లెక్కించుకొనంగ సాఁగె! 1

వానిఁ గనఁగానె బాలుండు, వాఁడు దోచు
కొన్న ధనమంత, యుక్తినిఁ బన్ని, దోచఁ
బడిన వారికే యీయంగ వలెనటంచుఁ
దలఁచి, యెలుఁగెత్తి యేడ్వఁ దొడంగె నపుడు! 2

బాలుఁ డట్టు లేడ్చెడి కతం బరయఁగానుఁ
జనియు, "బాలకా! యెందుల కనియు నీవు
నేడ్చుచుంటివి? కారణ మ్మిపుడు నాకుఁ

జెప్పుచోఁ దీర్పఁ గందును! చెప్పు"మనియె! 3

ఏడ్చుచున్నట్టి బాలుండు, నేడ్పు నాపి,
"యయ్య! నా తల్లి యొక గొఱ్ఱె నమ్మి, నాకు
నొక పసిఁడి యుంగరముఁ గొనె నోయి! యదియె

బిగుతుగా లేక, సడలి, బావిం బడెనయ!! 4

ఉంగరము లేక యింటికి నుత్క్రమింప,
నాదు తల్లియె దండించు ననుచు నేను

నేడ్చుచుంటిని!" యనఁగానె, యెంత యేని
నెదను సంతసించి, పసిఁడినిం దలంచి; 5

’అహహ! యేమి నా భాగ్యమ్ము! యాదవార్భ
కుండు పోఁగొట్టు కొన్నట్టి మెండియమును
బావిలో దూఁకియు, వెదకి, పట్టుకొనియు,

"దొరుక లే" దంచుఁ జెప్పి, కొందు నయ దాని!’ 6

అనుచు యోచించి పశ్యతోహరుఁడు వెసను,
"బాలకా! నేను వెదికెద బావిలోన!
వెదకి తెచ్చియు నిచ్చెద! వ్యథను వేగ

వీడి, యిచ్చటి మూటఁ గాపాడు" మనియు; 7

చెప్పి, బావి నుఱికి, గవేశించుచుండ;
బాలుఁ డా మూటనుం గొని, పల్లెకుఁ జని,
పెద్దలకు జరిగినయట్టి విధము నంతఁ
జెప్పి, వారి తోడుత బావి చెంతకుఁ జనె! 8

వారు నడవిలో నున్నట్టి బావి చెంతఁ
జనఁగ, నింకను నందు నుత్సాహమునను
నుంగరమునకై వెదకుచు నున్న దొంగ
యుంగరముఁ గానక నిరాశ నొంది యపుడు; 9

పైకి వచ్చునంతనె వేగ వచ్చి, యతనిఁ
బట్టి, బంధించి, దోచిన వాని నన్ని
వారివారికి నిడి, శిక్షఁ బఱఁగ నిడిరి!
పిట్ట కొంచెమైననుఁ గూఁత గట్టిది గద!! 10



స్వస్తి


25, సెప్టెంబర్ 2016, ఆదివారం

తెలివి...ఏ ఒక్కరి సొమ్మూ కాదు!


అడవి లోపల నొక నక్క యచటి జంతు
జాలములఁ జంపి తినుచును సంతసముగ
జీవనము సేయుచుండెను జిత్తు లడరఁ
బ్రతిదినమ్మును వేఁటయన్ వ్రతముఁ బూని! 1

ఒక్కనాఁడట వేఁటాడ నెక్కడయును
నొక్క జంతువునుం గూడఁ జిక్కకున్న
నలసట బలిమిచేతను నాఁకలిఁ గొని
నెమ్మదిగ వచ్చుచుండెను నీరసమున! 2

మడుఁగులో నీఁదు లాడియు మడుఁగు వీడి,
తీరముననున్న భూమిపై తిరుగుచున్న
యొక్క తాఁబేటినిం జూచి, యుత్సుకతనుఁ
బూని, యలఁతి సత్తువఁ, బట్టఁ బూనె నక్క! 3

తననుఁ బట్టంగ వచ్చు నక్క నటఁ గాంచి,
"యయ్యొ, దైవమా! వచ్చు నీ యాపద నిఁకఁ
దప్పిపోవంగఁ జేయుమా, యొప్పిదముగ!"
ననుచుఁ బ్రార్థించి, వేగమ్ముగను బరువిడె! 4

పరుఁగు లెత్తెడి తాఁబేటిఁ బట్టుకొనఁగ
ననుసరించియు నక్క దానినిఁ బదమున
నొక్కిపట్టియు బంధించి, మిక్కుటమగు
నాఁకఁటి వెతఁ దీర్చుకొన నాయత్తమాయె! 5

అట్లు తన నారఁగించ నాయత్తమైన
నక్క వాలకమునుఁ గని యక్కమఠము
భయము మెయిఁ దలఁ గాళ్ళను రయముగాను
డిప్పలోనికి దూర్చెఁ దా నొప్పుగాను! 6

నక్క దానినిఁ దినఁగాను నొక్కతఱినిఁ
బండ్లతో దాని డిప్పనుఁ బట్టి కొఱుక;
నెట్టి మాంసమ్ము దాని పంటికిని దొరుక
కున్న; నొక బండ ఱాతికిఁ గొట్టఁ బూనె! 7

దానిఁ బసిగట్టి కూర్మమ్ము దాని తోడ,
"నక్కబావా! ననున్ నీట నానఁబెట్టి,
తినఁగఁ బూనుచో, మెత్తఁబడెదను గాన,
సులభముగ నీవు ననుఁ దినఁ గలుగుదు వయ!" 8

అనిన తాఁబేలు మాటల నాలకించి,
చెఱువు లోపలఁ బెట్టియుఁ, జెదరి చనక
యుంటకై దానిపైఁ గాలి నుంచి, నొక్కి
పెట్టె, నది నానుటకయి తా నట్టి తఱిని! 9

కొంత సేపైన పిమ్మటఁ గూర్మము విన,
"మెత్తఁ బడితివె నీ వింక నిత్తఱి నట"
ననఁగఁ దాఁబేలు "వినుమయ్య, నక్కబావ!
యంత నానితిఁ, బాదమ్ము పొంతఁ దక్క! 10

కాలి నుంచిన చోటున గట్టిగానె
యున్నదయ్య! కాలినిఁ దీసియును మఱలఁగఁ
బెట్టుచో నానఁ గల" నంచు నొట్టుపెట్టి,
పలుక, నమ్మి, యట్టులె సేయఁ, బరుగునఁ జనె! 11

"నక్క జిత్తు లన్నియు నుండ నాదు చెంత,
నీటఁ దప్పించుకొనియెఁ దాఁబేటి బుఱ్ఱ!"
యనుచు నక్కయె నకనక లాడుచుఁ జనె!
తెలివి యొక్కరి సొత్తు కా దెప్పటికిని!! 12


స్వస్తి


గమనిక:
మిత్రులారా! ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే. నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి, మరిన్ని పద్య కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయగలరని మనవి.


24, సెప్టెంబర్ 2016, శనివారం

మోసాన్ని...మోసంతోనే గెలవాలి!




ఒక్క నది యొడ్డుననుఁ గల దొక్క మేడి
చెట్టు; దానిపై నొక కోఁతి స్థిరము గాను
జీవనము సేయుచుండెను చింతలేక,
మేడిపండ్లనుఁ దినుచును మిత హితముగ! 1

ఆ నదినిఁ గల దొక్క నీరాట; మెపుడు
వానరము తిని, వేసెడి పండ్ల నన్ని
తానుఁ దినుచునుఁ, గొన్నియుఁ దన సతికినిఁ
బెట్టుచుం, బ్రేమగాను జీవించుచుండె! 2

ప్రతిదినమ్మునుఁ గపి మేడిపండ్లు దినుట;
కొన్ని నదిలోనఁ బడవేయ, గోముఖమ్ము
తినియుఁ, గొన్ని భార్యకు నిడుటయును జరుగును!
మొసలి భార్యయె యొకనాఁడు మొసలితోడ; 3

"నీవు తెచ్చెడి మేడిపం డ్లింత రుచియుఁ
గలిగి యుండంగ, నా ప్లవంగంపు గుండె
యెంత రుచిగ నుండు నని యోచింపఁ గాను
నోట నీరూరు చుండెఁ; దెం డొప్పిదముగ!" 4

అనిన భార్య మాటకు నెదు రాడలేక,
మొసలి, నది యొడ్డునకు వేగఁ బోయి, కపినిఁ
గనుచు, "మిత్రమా! నీవు నాకును ఫలముల
నీయ, నేను నీకును విందు సేయఁ దలఁచి; 5

పిలువ వచ్చితి! రావయ్య, వేగముగను!"
ననిన మొసలి మాటలకుఁ దా ననుమతించి,
మొసలి పైనెక్కి చనుచుండ, మొసలి దీన
ముగనుఁ గన్నీటి నిడఁ, గోఁతి, మొసలిఁ జూచి; 6

"మిత్రమా! వగపేల? యేమి జరిగెనయ?"
యనఁగ, మొసలి తా నేడ్చుచు ననియె, "మిత్ర!
నాదు సతి నెద్దియో వ్యాధి నవయఁ జేయ,
వైద్యుఁ డొక మందు నిచ్చిన బ్రతుకు ననెను!" 7

అనఁగ, "నే మందొ... చెప్పు" మటంచుఁ బలుక,
మొసలి, "కోఁతి గుండెయె మందు! పోయి తెమ్మ
టంచుఁ దెలిపె వె" జ్జనఁ గోఁతి, ’యరె! యిది నను
మోసగించి, యిటకుఁ దెచ్చె! మోసమునకు; 8

బదులు మోసమే తగు’ నని మదినిఁ దలఁచి,
యాదరముతోడ నిట్లనె, "నయ్యొ, మిత్ర!
నాదు గుండెను చెట్టు పైననె యిడితిని!
చెట్టు పై నున్న యప్పుడే చెప్పవైతి! 9

ఐన నేమాయె! వెనుకకు నరుగు మయ్య;
చెట్టుపై నున్న గుండెఁ దీసికొని వత్తు!"
ననఁగ, మఱలియుఁ, గీశ మున్నట్టి చెట్టు
చెంతకునుఁ గొని పోవంగఁ, జెట్టు నెక్కి; 10

కపియు నిట్లనె, "ధూర్తుఁడా! కమ్మగాను
నమ్మఁ బలికియు, వంచింప నగునె నీకు?
గుండెఁ జెట్టుపైఁ గలదనఁ గోరి నమ్మి,
వెనుకకును నన్నుఁ దెచ్చితి; విదె నమస్సు! 11

గుండె యెచటైనఁ జెట్టుపై నుండఁ గలదె?
నాదు గుండెనుఁ దినఁగోరి, నీదు భార్య
పన్నె యుక్తినిఁ; బొ"మ్మని పలికి, చనెను!
వంచనను, వంచనముననే వంచవలయు!! 12


స్వస్తి


గమనిక:
మిత్రులారా! ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే. నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి, మరిన్ని పద్య కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయగలరని మనవి.

21, సెప్టెంబర్ 2016, బుధవారం

అందం కన్న...ఉపయోగం మిన్న!



ఒక్క యడవిని నొక దుప్పి చక్కనైన
లేఁత బంగరు జిగిఁ గల్గి, లేఁ జిగురులు
మేయుచును, జీవనమ్మునుఁ జేయుచుండె;
నదియ యొకనాఁడు సరసికిం దప్పికఁ జనె! 1

నీరు కడుపు నిండుగఁ ద్రావు కారణమున,
సరసిలోఁ జూచుచున్నట్టి తరుణమందుఁ,
దనదు ప్రతిబింబ మగపడఁ, దనివితీరఁ
జూచుకొనుచునుఁ, గొమ్ములఁ జూచుకొనియె! 2

’ఎంత యందమ్ముగా నుండె నివియ నాకు!
నింత చక్కని శృంగము లెవని కేనిఁ
గలవె?’ యనుకొని, యటుపైనఁ గాళ్ళఁ దిట్టె,
’సన్నమైనట్టి కాళ్ళు నిస్సార’ మనుచు! 3

తిట్టుచుండగ, నింతలో దిట్టమైన
నాద మెద్దియో వినఁబడ, నా దిశకునుఁ
జూడ, భయముఁ గొల్పుచుఁ, బెద్ద జూలు తోడ,
సింహ మొక్కటి రా సాఁగె జింక దెసకు! 4

సింహముం గనఁగానె యా జింక, వేగ
ముగ నరణ్యాన నుఱుకుఁ బరుగుల నిడుచుఁ
బాఱిపోసాఁగె నెన్నొ తుప్పలను దాఁటి,
యడ్డదిడ్డమ్ముగాఁ జనె నట్టి తఱిని! 5

ముందు వెనుకలఁ జూడక, ముందు కేఁగ,
గుబురుగా నున్నవౌ చెట్ల కొమ్మలకును,
నందముగ నున్న వనుకొన్నయట్టి కొమ్ము
లంతటం జిక్కి, రాకున్నఁ జింత పొడమె! 6

"ఎంత తెలివి తక్కువగ నే నిట్టి కొమ్ము
లందముగ నున్నవి యటంచు నాదరించి,
నన్నుఁ గాఁచిన కాళ్ళను, సన్నము లని
తెగడితిని! నాకు నిజముగాఁ దెలివి గలదె?" 7

అనుచు శాఖఁ దవిలిన కొమ్మునుఁ బెఱుకఁగ
నెంత పెనుఁగు లాడినఁ గాని సుంతయేని
సడల కుండంగ, "దైవమా! చావు నన్ను
వెదకుచును వచ్చెఁ; గావుమా, వేగ నన్ను!" 8

అనుచుఁ బ్రార్థించి, విశ్వాస మునిచి, మఱలఁ
గొమ్ములనుఁ బెఱుకంగ యత్నమ్ముఁ జేయు
చుం, దనదు కాళ్ళ నుంచియుఁ గ్రింద, భువినిఁ
దట్టుచును నెగిరిన యంతఁ, దగులము విడె! 9

డగ్గఱించెడి సింహము బిగ్గఱఁగను
గర్జనము సేయ, దుప్పియె కాళ్ళ కపుడు
బుద్ధి సెప్పియు, మృతికిని సిద్ధపడక,
వేగ బరువెత్తి ప్రాణ మా విధినిఁ గాచె! 10

’ఏవి తన కంద మిడెనని హెచ్చు నిడెనొ,
నట్టి కొమ్ము లాపద నిడె! నటులె, యేవి
యంద హీనము, సన్నము లనెనొ, నట్టి
కాళులే రక్షణము నిడె ఘనము గాను!’ 11

అనుకొనుచు జింక యా దైవమునకు మ్రొక్కెఁ;
దనకు నిడెను పునర్జన్మ మనుచు! వెడలి,
తోడి జింకల మందతోఁ గూడె నంత!
నందమున కన్న, నుపయోగ మంద మిడదె? 12


స్వస్తి



గమనిక:
మిత్రులారా! ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే. నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి, మరిన్ని పద్య కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయగలరని మనవి.

19, సెప్టెంబర్ 2016, సోమవారం

ఉపకారం చేసిన వానికి అపకారం చేయరాదు!



ఒక యడవిఁ, జెట్టు బొఱియలో, నొక్క తేలు
జీవనము గడపుచు నుండె స్థిరత! నటవి
ప్రక్కనే యున్న సరసిలో నొక్క కూర్మ
మచటి వృశ్చిక స్నేహియై మనుచు నుండు!! 1

కచ్ఛపము గర్విగా నెప్డు కాక, జాలి
గుండెఁ గలిగియు మెలఁగుచు నుండు నెపుడు!
తేలు గర్వియై, మూర్ఖత నేలుచుఁ, దన
చేష్టచేఁ బరులకుఁ గీడు సేయుచుండు!! 2

ఒక్క గ్రీష్మాన, నెండ పెంపెక్కఁ గాను,
తినుట కెద్దియు దొరుకక, వనము వదలి,
తేలు పోవఁ జూడఁగనుఁ, దాఁబేలుఁ గూడఁ
దనను వెంబడించెను, స్నేహధర్మమూని! 3

కొంత దూరము నడువఁగఁ, బొంతనున్న
చెఱువు దాఁటంగ వలసి వచ్చె నిరువురకు;
వృశ్చికమ్మది గని, దాఁటలేక దిగులు
చెందఁ, దాఁబేలు తనపై వసింపఁ జేసె! 4

అంత కాసారమునఁ దాను కొంత దవ్వు
చనఁగ పైనున్న వృశ్చికమునకు నొక్క
శంక పొడమి, ’యందఱనుఁ బుచ్ఛమునఁ జీల్తుఁ;
గూర్మ కవచమ్ముఁ జీల్ప శక్తుఁడ నగుదునె?’ 5

అనుచు యోచించి, వెంటనే యట్టి పనికిఁ
బూని, చేయుచు నుండంగఁ, బొడిచి నట్టు
లుగనుఁ దోఁచియుఁ గమఠమ్ము, లూమవిషము
నడిగె, "సఖ! నీవు చేయుచున్న పని యేమి?" 6

అనుచు నడుగఁగఁ, దేలును వినిచె నిటుల,
"నేమియును లేదు మిత్రమా! నా మనమున
’నీదు కవచమ్ముఁ జీల్పఁగ, నాదు పుచ్ఛ
మునకు సాధ్యమగునొ కాదొ’ యని తలఁచియు; 7

నీదు చిప్పపైఁ గొండితో మోదుచుంటి!
నంతియే" యనుచుఁ బృదాకు వంతఁ దెలుపఁ;
గూర్మ మది విని, ’యీ తేలు, కొండి తోడ
నాకు గాయముం జేయుచున్నది సహమ్మె?’ 8

అనుకొనుచు "నో కృతఘ్నుఁడా! నిను నరయఁగ,
నేనె కష్టించి యీఁదుచు నిపుడు సనఁగ,
నన్నుఁ గీడునఁ ద్రోసెదే? నిన్నుఁ గావ
మాని, చంపుటె యగును ధర్మమ్ము ధరను!" 9

అనుచుఁ గూర్మము, తేలు తోడను సరసిని
మునిఁగెఁ; దేలు, నీటను శ్వాసఁ గొనఁగ లేక,
మరణ మందెను! తాఁబేలు మన నెటొ సనె!!
మేలుఁ గొని, కీడు నిడఁగాను, మేలగు నొకొ? 10


స్వస్తి


గమనిక:
మిత్రులారా! ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే. నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి, మరిన్ని పద్య కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయగలరని మనవి.


15, సెప్టెంబర్ 2016, గురువారం

గోఁటితోఁ బోవు దానికి గొడ్డ లేల?



ఒక్క కవిగారి యొద్దను నున్న బోయి
లెప్పు డెప్పుడు పని నాపి, తప్పుకొందు
మంచు యోచించుచుండ్రు; సమంచితముగఁ
బనియుఁ జేసి యెఱుంగరు వారు కవికి! 1


ఒక్కనాఁడును కవిగారి యొక్క పాఁడి
యావు తప్పిపోవఁగ, ’దాని నచట నిచట
వెదకి తెమ్మ’ టంచునుఁ గవి, వీరిఁ బిలువ,
బోయి "లిదియ మా పని గాదు! పోవ" మనిరి! 2


కవియు వారి యాలోచనఁ గనియు, "సరియె!
పనినె చేయుఁ" డంచునుఁ; దానె పల్లకి నధి
రోహణము సేసి, "యిఁక చతుర్దోలనమును
మోసి చనునట్టి మీపని, చేసికొనుఁడు! 3


వేగ పల్లకీలో నుండి, వెదకి కొనెద,
నాదు గోవున" టంచుఁ దా నగియు నెక్కె!
బోయి లా పల్లకిని నంత మోయుచుండ,
"నిదియ కా దది, కాదు కా దిదియ" యనుచు; 4


కవియె పల్లకీలో నుండి కనుచు, నాజ్ఞ
లిడుచు, బోయీలఁ ద్రిప్పుచు, నెన్ని స్థలము
లకునుఁ ద్రిప్పనెంచెనొ, యన్నిఁటకును
ద్రిప్పె! బోయీలు విధిలేక, త్రిప్పిరంత! 5


ఎంత తిరిగిన, నా మొద వెచటఁ గలదొ,
దొరుక దాయెను! బోయీలు తిరిగి తిరిగి,
చెమటలం గ్రక్కుకొనుచును, స్థిరత లేక,
నెవ్వఁ బడుచునుఁ దిరిగిన నీరసమున; 6


కాలు కదుపంగ లేకయె, కవినిఁ గాంచి,
"యోయి కవివర్య! బుద్ధి లేకుండ మేము,
’మా పనిని మేము చేతుము! మఱొక పనినిఁ
జేయ’ మంచును, దోషముం జేసితి మయ! 7


మమ్ము మన్నింపు మో యయ్య! మాకు నిపుడు
బుద్ధి వచ్చెను! మేమె గోవును వెదకియుఁ
దెత్తు మిప్పుడే !" యనుచును, దీనముగనుఁ
బలుకఁగాఁ, గవి చిఱునవ్వు లొలుకుచు ననె; 8


"ఆవునుం దేవులాడి, తెం" డనఁగఁ గాదు
మా పని యది! మా పని మోఁత! మమ్ము మోయ
మనినచో, మేము మోసెద’ మంటిరి గద!
ముందు నను నింట దిగఁ బెట్టి, పొండు వెదుక!!" 9


అనఁగ, నట్లె చేసియు, వార లావు కొఱకుఁ
జని, యది యొకచో ఘాసమ్ముఁ గొనుచు నుండఁ,
బట్టి, తెచ్చి, యిచ్చిరి, కవి ప్రమద మంద!
గోఁటితోఁ బోవు దానికి గొడ్డ లేల? 10


స్వస్తి



గమనిక:
మిత్రులారా ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి మరిన్ని కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయడం మరువ వలదని మనవి.


11, సెప్టెంబర్ 2016, ఆదివారం

నల్లమేఁక...నలుగురు దొంగలు!


ఒక్క విప్రుండు నొక యూర నున్న జనుల
యజ్ఞ యాగాలు దైవ కార్యాలు చేసి,
జీవనము సేయుచును, దానుఁ జిరయశమ్ముఁ
బడసి, ధనధాన్య వృద్ధితో వఱలుచుండె! 1

ఒక్కనాఁ డతఁ డొక యజ్ఞ మొకటి సేయఁ
దలఁచి, యంగడికిం బోయి, వెలయిడి, యొక
నల్లమేఁకనుఁ గొనియును, నపుడు నింటి
దారిఁ బట్టెను, దానిఁ జేతనుఁ గొనియును! 2

బ్రాహ్మణుఁడు మేఁకనుం గొనివచ్చు నట్టి
తరుణ మందున, నల్వురు తస్కరు లది
కాంచి, ’బ్రాహ్మణు వంచించి కౌశలమునఁ
దానిఁ గాఁజేయ వలె’ నని తలఁచినారు! 3

గొలుసునుం జేతనుం బట్టుకొనియు వచ్చు
దారి నడుమ నొక్కండునుఁ దారసిల్లి,
"బ్రాహ్మణోత్తమ! యిదియేమి? పరుగున నిటు
నల్ల కుక్కనుం దెచ్చుచున్నా విదేమి?" 4

అనుచుఁ బలుకంగ నాతఁడు నచ్చెరుపడి,
"యయ్య! యిటు లేల పలికెద? వదియె నల్ల
మేఁకయే గద! సరిపోల్చు!" మిట్టు లనుచుఁ
దనదు దారిని ననుసరించెను నతండు! 5

దారిలో మఱియొక్క నక్తంచరుండు
డగ్గఱించియు "బ్రాహ్మణుండా! యిదేమి?
నల్ల కుక్కనుఁ దెత్తువు? నష్ట పడెనె
నీదు బుద్ధియు నేఁడు?" ననియెను వాఁడు! 6

వాని మాటలు విని, "యేమి? దీనిఁ జూడు
మోయి! నల్ల మేఁకయె యిది! బుద్ధి లేదె?"
యనుచుఁ దనదారి పట్టె నా యయ్యవారు,
నల్ల మేఁకనుఁ జేతిలో నట్లె పట్టి! 7

అట్లు పోవంగ మూఁడవ యతఁ డెదురుగ
వచ్చి, "విప్రవర్యా! మీరు పట్టి తెచ్చు
కుక్క యెవరిది? విడువుఁడు! కుక్కనిట్లు
ముట్టుకొనవచ్చునే కనఁ బుడమి వేల్పు?" 8

’అరరె! యీతఁడుం దీనిఁ గుర్కుర మనియెను!
కాదె యిది, మేఁక? చూడ, మేఁక వలెఁ గాని
పించుచున్నది!’ యనుకొని, "వెడలు మయ్య!
యిదియ మేఁకయే!" యనుచును నదరఁ గొట్టె! 9

అటులె పోవఁగ నాల్గవ యతఁడు వచ్చి,
"ద్విజవరా! నల్ల కుక్కనుఁ దెచ్చుచుంటి?
విట్లు తేఁదగునే విప్రు? లిట్లు ’దీని
ముట్టితిరి’ యన్న మెత్తురే భూసురు లిల?" 10

అనుచుఁ జనఁగా, ధరణి సురుం "డయ్యొ! నన్ను
మోసగించెను గొల్లఁడు ! పుడమి వేలు
పనియుఁ జూడక, నాకిట్లు వంచన నిడ
న్యాయమౌనె? యీ కుక్కయె నాకు వలదు! 11

దీని వదలిపెట్టుట మంచిది!"యనుకొనుచుఁ
జేత గొలుసు వదలి, యింటి కాతఁ డేఁగ,
దొంగ లా మేఁకఁ గొనియు, సంతుష్టులైరి!
సత్యము, నసత్య మన్నచో, సడల వలదు!! 12

 
స్వస్తి

 
గమనిక: మిత్రులారా ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే నన్ను ద్విగుణీకృతోత్సాహవంతుణ్ణి చేసి, మరిన్ని కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో మీ వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయడం మరువ వలదని మనవి.

9, సెప్టెంబర్ 2016, శుక్రవారం

దురాశ దుఃఖమునకు చేటు!



ఒక్క గ్రామాన బీదయౌ నొక్క గేస్తు
బాతు గ్రుడ్లమ్మి జీవించువాఁడు గలఁడు!
వాఁడొక దినాన గ్రుడ్లు కరండమందుఁ
బెట్టుకొనుచును, నొకగ్రుడ్డు విడిచి చనియె! 1

దాని నా బాతు పొదుగంగ, దానినుండి
బాతుపిల్లయె వెలికిని వచ్చె నంత!
నదియు దినదినమ్మునుఁ బెద్ద యగుచుఁ
గడమ బాతుల కన్ననుఁ బోఁడిమిఁ గనె! 2

ఒక్కనాఁ డంత బాతు దా నొక్క గ్రుడ్డుఁ
బెట్టఁగా, నది మెఱయుచు వెలుఁగుచుండె!
నదియ బంగారు గ్రుడ్డౌట, నపు డతండు
సంతసమ్మునఁ గొని, యమ్మి, సరుకులఁ గొనె! 3

మఱు దినమ్మున నట్టులే మఱొక గ్రుడ్డు
పెట్ట సంతోషపడుచును సెట్టికి నిడి,
యాతఁ డిచ్చిన సొమ్ముతో నంత సరుకుఁ
గొనియు నాతండు మురిసెను కోర్కె దీఱ! 4

ఇట్టె బంగారు గ్రుడ్డునుఁ బెట్టుచుండ
నతఁ డనతి కాలముననె ధనాధికుఁ డయె!
దినదినమ్మును నాతఁడు దివ్యముగను
వెలిఁగి పోవుచు నుండెను విత్త మెదుగ! 5

కొంత కాలమ్ము నట్టులే సంతసమునఁ
గడచి పోవఁగ, నాతఁ డొక్కటను నిట్లు
"ప్రతిదినమ్మున కొక్కటే బాతు గ్రుడ్డు
పెట్టు దాఁక నాగుట కాల వృథయె కాదె? 6

ఇదియ యొక్కొక్క గ్రుడ్డును నిచ్చుదనుక
నాఁగు కన్నను, నొక తఱి నక్కజముగ,
దాని పొట్టనుఁ జీల్చుచోఁ, దనియఁ జేయు
నన్ని గ్రుడ్లును వెలువడు!" ననుచుఁ దలఁచె! 7

తలఁచి నంతనె యాతండు దానిఁ బట్టి,
కాళ్ళు త్రాళ్ళతోఁ గట్టియు ఘనము గాను,
వాడి యైనట్టి యొక కత్తిఁ బట్టి, దాని
పొట్టఁ జీల్పఁ, బసిఁడి గ్రుడ్లు పుట్టవాయె! 8

వసయు, మాంసమ్ముఁ, బ్రేవులు బయలు వెడలి,
పసిఁడి గ్రుడ్లేవి కన్నులఁ బడక యున్న,
నెత్తి నోరును లబలబ మొత్తికొనుచు,
నేడ్వఁ దొడఁగెను రాగమ్ము నింగి కెగయ! 9

"బాతు చచ్చెను! బంగారు బాతు గ్రుడ్లు
ప్రతిదిన మ్మెట్లు లభియించురా!" యటంచుఁ
దనదు తొందరపాటునకును వగచెను!
గన, దురాశ దుఃఖమునకుఁ గారణ మగు!! 10

స్వస్తి


గమనిక: మిత్రులారా ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి మరిన్ని కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. కావున ఈ దిగువన గల డబ్బాలో వ్యాఖ్యను పోస్టు చేయడం మరువ వలద ని మనవి.

8, సెప్టెంబర్ 2016, గురువారం

గొప్పలు తెచ్చిన కీడు



ఒక్క యూరి చెఱువులోన ♦ నుండు కప్ప
చాలఁ బెద్దది యౌటచేఁ, ♦ జాల గర్వ
మున ’ఘనుఁడ’ నంచునుం గప్ప♦లనుఁ గదిసియు,
"నన్ను మించు జీవి జగాన  నున్నదె?" యనె! 1

పిల్ల కప్పలు మదిలోన ♦ నుల్లసిలుచు,
నిజమె కాఁబోలు’ నంచును ♦ నెయ్యముఁ గొని,
దానిఁ దమ రాజుగాఁ, దాము ♦ దాసులుగను
సేవఁ జేయఁ దొడఁగినవి ♦ స్థిరముగాను! 2

ఒక్కనాఁ డొక్క యెద్దు, పే♦రుక్కు గలది,
మందనుం దప్పి, దప్పిక ♦ నంది, చెఱువు
చెంతకునుఁ జేరఁ, గప్పలుఁ ♦ జిత్రముగనుఁ
జూడ మొదలిడినవి మున్నుఁ ♦ జూడకునికి! 3

పిల్ల కప్పలు వెంటనే ♦ పెద్ద కప్పఁ
జేరి, యిట్టుల నడిగెను ♦ శీఘ్రముగను;
"రాజ! నాఁడు ’నా కన్న వ♦ర్ణమ్మునందు,
దేహమందు గొప్పదియగు ♦ దేహి లేదు; 4

నన్ను మించు వారు జగము♦నను గలారె?’
యనుచుఁ జెప్పితిరయ మీరు! ♦ వినుఁడు, నేఁడు
మేము నీకన్న పెద్దదౌ, ♦ మేఘము వలె
నివ్వటిల్లు జంతువునుఁ గం♦టిమి తటమున!" 5

అనుచుఁ బలుకుచుండిన కప్ప♦లను గనుచును,
బెద్ద కప్పయు నెంతయో ♦ విస్మిత యయి,
"శీఘ్రమే నన్నుఁ గొనిపొండు! ♦ చేరఁ జనియు,
దాని వీక్షింతు నేనిప్పు" ♦ డనుచుఁ బలికె! 6

పిల్ల కప్పలు సనుచుండ, ♦ వేగముగను
వెంబడించియుఁ, దీరాన ♦ పెద్ద దైన
జంతువగు నెద్దునుం జూచి, ♦ సంభ్రమమునఁ,
దననుఁ బిల్ల కప్పలు నమ్మఁ♦గ, నిటు పలికె! 7

"దానిఁ జూచి యాశ్చర్యప♦డంగ వలదు!
దాని ’నె’ ద్దని యందురు! ♦ వీను లలర
వినుఁడు! చిన్నదౌ చెఱువు నో♦పెడునె యనుచు,
నేను పెరుగంగ లేదోయి ♦ నిక్కముగను! 8

నిజముగా నాదు రూపమ్ము ♦ నిపుడు పెంచి,
నాదు గొప్పనుఁ జూపింతు" ♦ ననుచుఁ బలుకఁ
జప్పటులఁ గప్ప లన్నియుఁ ♦ జఱచుచుండ;
వెంటనే పెద్ద కప్ప తాఁ ♦ బెరుఁగఁ దివిరె! 9

ఊపిరిని బిగఁబట్టియు, ♦ నొప్పునటులు
గాలిఁ బీల్చఁగఁ, గడుపుబ్బెఁ! ♦ గప్పలన్ని
చేరి, ’యె ద్దంతఁ గ’ మ్మనఁ, ♦ జేయునదియు
లేక, యింకను గాలిఁ బీ♦ల్చెను రయమున! 10

ఘనతఁ జాటంగ నెంచియుఁ ♦ గరము గాలిఁ
బీల్చు కొలఁదియు జఠరమ్ము ♦ పెరిఁగి పెరిఁగి,
ప్రేలి, మరణించె, బింకంపుఁ ♦ బెంపు కతన!
గొప్పలకుఁ బోయి యాపదం ♦ గూల వలదు!! 11

స్వస్తి


గమనికమిత్రులారా ఈ దిగువ మీరు పెట్టే ప్రోత్సాహక వ్యాఖ్యలే నన్ను ద్విగుణీకృత ఉత్సాహవంతుణ్ణి చేసి మరిన్ని కథలు రాయడానికి పురికొల్పుతాయి. ఈ దిగువ వ్యాఖ్య రాయడం మరువ వలదు అని మనవి.


7, సెప్టెంబర్ 2016, బుధవారం

ఐకమత్యమే మహాబలము


ఒక్క పట్టణ మందుండె ♦ నొక్క శ్రేష్ఠి;
యతఁడు వర్తకమ్మును జేసి, ♦ యమితమైన
ధనము, కీర్తి ప్రతిష్ఠలు ♦ ఘనముగాను
గడన సేసియు, విభవాన ♦ నడరుచుండె!  1


అతని కొడుకులు నల్వుర ♦ నతి ప్రియమునఁ
బెంచు కతమున, వారలుఁ ♦ బెంకెలు నయి,
చదువు సంధ్యలు లేని య♦జ్ఞానులు నయి,
యెపుడు నొండొరులునుఁ గల♦హించుచుంద్రు!  2

అన్నదమ్ముల నడుమ నె♦య్యమ్ము లేదు;
వర్తకమ్ము నేర్పునఁ జేయు ♦ ప్రజ్ఞ లేదు;
సోమరులు నయి, వ్యర్థులై, ♦ జూదరు లయి,
కాల మంత వినోదాలఁ ♦ దేలుచుంద్రు!  3

వర్తకున కొక్క దినమున ♦ వ్యాధి సోఁకి,
మంచమునఁ బడి, 'తనయులు ♦ మంచి దారి
మఱలకుండిరే' యనుచును ♦ మనమునందుఁ
దీవ్ర వేదన రగులఁగ, ♦ దీనుఁ డయ్యె!  4

'వార లెట్లైన దారికి ♦ వచ్చునటుల
నెద్దియో యొక మార్గమ్ము ♦ నెంచి, వారి
నిపుడు సన్మార్గమునకునుం ♦ ద్రిప్పవలయు'
ననుచు యోచించి, వారిఁ జెం♦తకునుఁ బిలిచి;  5

"కొడుకులార! నే వ్యాధితోఁ ♦ గొలఁది దినము
లుండి, మరణింతుఁ గాన, నీ ♦ లోపున నొక
నిజముఁ దెల్పెద వినుఁ డిది ♦ నెమ్మి తోడఁ;
బిదప మీరలు నన్ను మె♦ప్పింపుఁ" డనుచు;  6

నల్వురనుఁ గొన్ని కట్టెలు ♦ నటకుఁ గొనియుఁ
దెమ్మనఁగ, వార లట్టులే ♦ తెచ్చి యిడఁగ;
వేరు వేరుగ నొక్కొక్క ♦ బెత్తము నిడి,
విఱువుఁ డనఁగాను, సులువుగ ♦ విఱిచి రపుడు!  7

రెండు రెండు కట్టెల నిడి ♦ త్రెంచుఁ డనఁగఁ;
గొంత శ్రమతోడ విఱిచిరి! ♦ యంత నాల్గు
బెత్తము లొకటఁ జేకొని ♦ విఱువుఁ డనఁగ;
విఱువలేకపోయిరి వారు ♦ బెత్తములను!  8

అపుడు తండ్రి, "చూచితిరె మీ ♦ రంత దీని!
నొక్క కట్టెను విఱిచి, రెం♦డున్నఁ గొలఁది
శ్రమమున విఱిచి, నాల్గుండ ♦ శ్రమము వ్యర్థ
మైనను విఱువ లేకుంటి ♦ రయ్య మీరు!  9

మీర లిట్టులే వేఱుగ ♦ మెలఁగుచుండ,
నెవ్వరైనను మిముఁ గూల్ప ♦ నేర్తు రయ్య!
నల్వు రైకమత్యమ్మున ♦ నడువఁగాను
మిమ్ము నెవ్వరుం గూల్ప లే ♦ రిమ్ముగాను!  10

కాన, నాయనలార! యై♦క్యమ్ముగాను
మీరు మెలఁగంగ వలయు సు♦మ్మింక మీద!
దాన ధనధాన్య సమృద్ధి; ♦ దాన యశము,
సౌఖ్య సంతోషములు నబ్బు ♦ సక్రమమున!"  11

అనిన తండ్రి మాటలు విని♦నంత వారు
మాట యిచ్చిరి "మే మైక♦మత్యముగను
నుందు" మంచును! దండ్రియు ♦ నొందెఁ దృప్తి!
నైకమత్యమే యిడును మ♦హాబలమ్ము!!  12


స్వస్తి